Samenwerking als sleutel tot succes: 16 hectare voor natuur bij Terherne

Rentmeester Reinhart van Norel over het kavelruilproject Terherne:

‘We hadden elkaar nodig om deze kavelruil voor elkaar te krijgen’ 

Vlak bij het Friese dorp Terherne ligt zestien hectare land dat onderdeel uitmaakt van het Natuurnetwerk Nederland (NNN). Na een uitgebreid kavelruilproces is de provincie Fryslân eigenaar geworden van deze percelen en kunnen deze nu worden ingericht. Een kavelruilproces is vaak een ingewikkelde puzzel met veel betrokken partijen en belangen. Gjalt Wijma* en Belinda Hoeksma van de afdeling vastgoed en grondzaken van de provincie Fryslân waren verantwoordelijk voor deze opdracht. Samen met rentmeester Reinhart van Norel kijken ze terug op dit proces.

‘Jaren geleden heeft de overheid bepaald waar we in Fryslân het Natuurnetwerk Nederland compleet wilden maken,’ vertelt Gjalt en wijst op de kaart het gebied aan waar de opdracht lag. Op de kaart is in een oogopslag te zien hoe complex deze opgave was: verspreide percelen met meerdere eigenaren en pachters. Omdat de overheid al jarenlang bezig is met de realisatie van het Natuurnetwerk Nederland (voorheen Ecologische Hoofdstructuur), is het laaghangende fruit al geplukt. ‘In dit gebied van zestien hectare waren zes grondeigenaren en twee pachters actief. Zij hebben de grond hard nodig voor hun bedrijf. Goede landbouwgrond is schaars in dit gebied door het grote aantal agrarische bedrijven.’

Proces op gang krijgen

Gjalt en Belinda vroegen rentmeester Reinhart om in gesprek te gaan met de grondeigenaren en te onderzoeken of ze openstonden voor een ruil. ‘De zestien hectare grond waren in eigendom van twee kerken en vier agrarisch ondernemers, en de kerken hadden de percelen verpacht aan drie agrarische ondernemers,’ vertelt Reinhart. ‘Een belangrijke voorwaarde om het proces op gang te brengen, is dat er geschikte ruilgrond moet zijn. Dit hebben de provincie en ik onderzocht. Zo was er bijvoorbeeld een agrarisch ondernemer die grond in het gebied bezat, terwijl zijn bedrijf twintig kilometer verderop gevestigd was. Als je zo’n ondernemer grond dichter bij zijn bedrijf kunt bieden, dan heb je een sterke onderhandelingspositie. Via een drietrapsruil konden we deze agrarische ondernemer grond dichterbij zijn bedrijf aanbieden.’

Belangen

Belinda vindt het belangrijk dat de adviseurs van de provincie affiniteit hebben met de agrarische wereld. Belinda: ‘Reinhart heeft een agrarische achtergrond en spreekt de taal van de doelgroep. Mede hierdoor kan hij goed inschatten welke belangen er zijn en daar op inspelen.’

Reinhart sprak met alle grondeigenaren in het gebied. Reinhart: ‘Ik heb bewust individuele gesprekken gevoerd met de grondeigenaren, zodat ze vrijuit konden praten. Ik vroeg hen om hun ideale wensplaatje aan te geven op de kaart. Sommige grondeigenaren bleken belangstelling te hebben voor hetzelfde perceel. Om de kavelruil voor elkaar te krijgen, hadden we elkaar allemaal nodig. Dat beseften deze grondeigenaren ook en alle partijen hebben zich sociaal en collegiaal opgesteld. De agrarische ondernemers hebben door deze kavelruil percelen kunnen verwerven die gunstiger liggen ten opzichte van hun bedrijf. Dankzij deze succesvolle samenwerking kon in 2024 zestien hectare worden toegevoegd aan het Natuurnetwerk.’

*Gjalt Wijma heeft in 2025 de overstap gemaakt naar een nieuwe baan en werkt op dit moment dus niet meer voor de provincie Fryslân.